Pierwiastki bloku p
Blok p układu okresowego ( Rys. 1 ) stanowią pierwiastki grup 13-18 (oprócz helu), których elektrony walencyjne opisane są funkcją falową nazywaną orbitalem typu p. Są to:
- borowce – bor, glin, gal, ind, tal, nihon,
- węglowce – węgiel, krzem, german, cyna, ołów, flerow,
- azotowce – azot, fosfor, arsen, antymon, bizmut, moskow,
- tlenowce – tlen, siarka, selen, tellur, polon, liwermor,
- fluorowce – fluor, chlor, brom, jod, astat, tenes,
- helowce (oprócz helu) – neon, argon, krypton, ksenon, radon, oganeson.
Orbital p może opisywać maksymalnie sześć elektronów, więc pierwiastki bloku p mają ogólną konfigurację elektronową od \( ns^2np^1 \) do \( ns^2np^6 \). Wśród pierwiastków należących do bloku p znajdują się zarówno metale, półmetale (metaloidy), jak i pierwiastki niemetaliczne.
Ogólne właściwości metali zostały omówione w rozdziale opisującym Pierwiastki bloku s.
Niemetale
Niemetale, w przeciwieństwie do metali, nie wykazują wyraźnych cech charakterystycznych. Należą do nich: wodór, węgiel, azot, fosfor, tlen, siarka, selen, wszystkie halogeny (fluor, chlor, brom, jod i astat) oraz gazy szlachetne (neon, argon, krypton, ksenon). Większość niemetali, w normalnych warunkach, występuje w postaci gazowej, brom jest cieczą, natomiast węgiel, fosfor, siarka, selen, jod i astat są ciałami stałymi o niskiej gęstości. Niemetale występujące w postaci gazowej (z wyjątkiem pierwiastków grupy 18-tej), a także ciekły brom i stały jod występują w postaci cząsteczek dwuatomowych ( Rys. 2 ).
Metaloidy
Metaloidy, zwane również półmetalami, to pierwiastki chemiczne o właściwościach pośrednich między metalicznymi i niemetalicznymi. Należą do nich: antymon, arsen, bor, glin, german, krzem i tellur. Metaloidy, tak jak metale, mają błyszczącą powierzchnię w stanie stałym i wysoką temperaturę topnienia. Chociaż wykazują gorszą przewodność elektryczną i cieplną typową dla metali, to jednak wyższą niż dla niemetali i dlatego są stosowane w materiałach półprzewodnikowych. Ich właściwości chemiczne są również pośrednie. Z jednej strony wykazują szereg cech niemetali (np. tworzą dość mocne kwasy nieorganiczne), z drugiej – posiadają szereg cech charakterystycznych dla metali (dodatni stopień utlenienia, skłonność do tworzenia raczej zasad, niż kwasów oraz zdolność do tworzenia związków kompleksowych) ( Rys. 3 ).
Podsumowując, niemetale wykazują następujące cechy:
- występują zarówno w postaci stałej, gazowej, jak i ciekłej (brom),
- słabo przewodzą elektryczność (często są izolatorami),
- słabo przewodzą ciepło,
- wykazują wysoką elektroujemność,
- charakteryzują się niższym temperaturami topnienia i wrzenia, niż metale,
- tlenki niemetali mają w większości charakter kwasowy (tlenki obojętne: \( N_2O, NO, CO, SO \)).